Đau nửa đầu (tên quốc tế là Migraine) là bệnh đau đầu thường khu trú ở một nửa bên đầu do căn nguyên vận mạch tiên phát, mang tính chất gia đình, diễn biến có tính chu kì, kèm theo các triệu chứng lâm sàng rất đa dạng và phức tạp. 

Đau nửa đầu khó phát hiện bằng biện pháp xét nghiệm, chụp CT, X-quang. Người bệnh thường khó phân biệt chứng đau nửa đầu với các chứng đau đầu khác. Điều này làm họ lệch hướng khi tự ý mua thuốc giảm đau, và không đạt được hiệu quả vì các cơn đau vẫn tiếp tục tái phát, gây ra sự hoang mang cho người bệnh.

Dựa trên dấu hiệu lâm sàng có thể chia đau nửa đầu làm 2 loại : Đau nửa đầu không aura (không có triệu chứng báo trước) và đau nửa đầu có aura (triệu chứng báo trước).

Triệu chứng của bệnh đau nửa đầu

Bệnh đau nửa đầu không aura (không có dấu hiệu báo trước cơn đau) thường có các biểu hiện sau:

 - Cơn đau đầu thường xuất hiện về đêm và gần sáng, rất ít gặp vào ban ngày, bệnh nhân thường xuất hiện 1 – 2 cơn đau trong một tuần và ít hơn 8 cơn đau trong 1 tháng. Thời gian cơn đau có thể kéo dài 4 – 72h và đạt cường độ mạnh nhất sau khởi phát cơn từ 1- 2h.

- Đau khu trú ở một bên đầu sau đó có thể lan sang bên dối diện hoặc đau quanh đầu (theo đường vành khăn quanh trán).

- Cảm giác đau âm ỉ khó chịu, thỉnh thoảng lại xuất hiện những cơn đau nhói như kim châm, đau theo nhịp nẩy của mạch máu thái dương và nhịp đập của tim.

- Trong cơn đau bệnh nhân rất khó chịu với ánh sáng, tiếng ồn, màu sắc hay mùi lạ trong không khí.

- Cơn đau tăng lên khi làm việc và gắng sức, nếu nghĩ ngơi yên tĩnh cơn đau sẽ giảm dần.

- Một số bệnh nhân có thể kèm theo buồn nôn và nôn hoặc số ít bị các rối loạn tiêu hóa như đầy bụng, khó tiêu, chán ăn hay tiêu chảy.

 Bệnh đau nửa đầu có aura (có triệu chứng báo trước cơn đau) lại có các triệu chứng khác như:

- Trước khi xuất hiện cơn đau đầu khoảng 1 giờ, bệnh nhân có các dấu hiệu như rối loạn thị giác, rối loạn cảm giác, rối loạn ngôn ngữ theo trình tự xuất hiện trong thời gian khoảng 20 – 30 phút sau đó mới sảy ra cơn đau đầu giống các cơn đau nửa đầu không aura.

- Rối loạn thị giác là dấu hiệu điển hình nhất chiếm khoảng 80% với biểu hiện như hoa mắt, bệnh nhân nhìn thấy các vân sáng ngoằn nghèo, nhiều màu sắc sau đó mất đi để lại những khoảng tối. Một số lại có biểu hiện không nhìn thấy trong khoảng thời gian ngắn.

- Rối loạn cảm giác, 70% các trường hợp đi kèm rối loạn thị giác với các biểu hiện dị cảm kiểu kiến bò, tê cóng ở một bên như bàn tay và quanh mồm, một số trường hợp nặng có thể mất cảm giác hoàn toàn.

- Rối loạn ngôn ngữ thường ít gặp hơn trong các tiền triệu của bệnh đau nửa đầu. Một số các biểu hiện như quên từ, loạn ngôn, người khác nói tạm thời không hiểu gì hay không ý thức được điều mình đang diễn đạt.

Nguyên nhân và yếu tố kích thích cơn đau nửa đầu:

Hiện tại nguyên nhân thực sự của bệnh đau nửa đầu vẫn còn có nhiều tranh cãi nhưng phần lớn các chuyên gia cho rằng đau nửa đầu là một dạng đau đầu nguyên phát liên quan đến vận mạch não, đó là sự thay đổi nhanh cơ chế vận mạch gây co mạch sau đó giãn mạch. Ngoài ra có sự tham gia của chất dẫn truyền thần kinh Serotonin trong máu được giải phóng và phân giải đột ngột gây ra hiện tượng co, giãn mạch máu não.

Một số yếu tố kích thích thúc đẩy cơn đau:

-          Yếu tố tâm lí: Trạng thái căng thẳng, mất ngủ kéo dài, tâm lí lo lắng, bồn chồn…

-          Yếu tố nội tiết: bệnh gặp nhiều ở phụ nữ trong chu kì kinh nguyệt, ít xuất hiện trong thời kì mang thai và giảm đi sau thời kì mãn kinh.

-          Yếu tố môi trường: Thay đổi thời tiết, ánh sáng, tiếng ồn, mùi lạ trong không khí…

-          Yếu tố di truyền: Bệnh liên quan chặt chẽ với tiền sử gia đình, theo một số thống kê nếu có bố hoặc mẹ mắc bệnh đau nửa đầu thì tỉ lệ mắc bệnh ở con khoảng 40 – 45%, còn cả bố và mẹ đều mắc bệnh thì tỉ lệ mắc bệnh ở con là 70%. Ngoài ra người ta còn phát hiện một số người có gen gây đau nửa đầu.

-          Yếu tố tuổi tác, giới tính: Bệnh thường gặp ở nữ giới (3/4 bệnh nhân là nữ) đặc biệt trong chu kì kinh nguyệt.

-          Yếu tố ăn uống: Một số chất kích thích như rượu bia, thuốc lá hay café…

-          Bệnh liên quan: Trầm cảm, tổn thương ở não, rối loạn thần kinh thực vật… Ngoài ra một số phát hiện đau nửa đầu có sự liên hệ mật thiết với bệnh loét dạ dày – tá tràng.

-          Lạm dụng thuốc điều trị: Sử dụng thuốc tránh thai làm tăng 17% bệnh đau nữa đầu. Ngoài ra sử dụng thuốc giảm đau (paracetamol, codein…) làm tăng mức độ cơn đau nửa đầu và làm cơn đau đầu trở nên dai dẳng

Hậu quả của bệnh đau nửa đầu

Đau nửa đầu không chỉ gây ra cho người bệnh những cơn đau đầu rất khó chịu, dai dẳng tái phát nhiều lần ảnh hưởng đến cuộc sống, mới đây các nhà khoa học cũng công bố các nghiên cứu nó không ảnh hưởng đến trí tuệ nhưng những người đau nửa đầu tái phát dai dẳng lại có thể dẫn đến những nguy cơ khác như:

- Trầm cảm

- Nguy cơ đột quỵ tăng cao gấp 2,16 lần so với người bình thường, với phụ nữ dùng thuốc tránh thai nguy cơ gấp 8 lần so với người không dùng.

- Rối loạn thị giác, mắt dễ bị suy thoái võng mạc do rối loạn chuyển máu lên não, có thể gây giảm thị lực hoặc mù vĩnh viễn.

- Rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, nôn hoặc tiêu chảy.

Điều trị bệnh đau nửa đầu

Xuất phát từ việc xác định cơ chế gây bệnh còn có những khó khăn mà việc điều trị bệnh gặp rất nhiều nan giải. Để điều trị cắt cơn đau thì đã có nhiều phương pháp và thuốc điều trị đã được tìm ra nhưng việc điều trị dứt điểm bệnh thì vẫn chưa thực hiện được, cơn đau nửa đầu có thể quay lại trong thời gian gần.

Để điều trị cơn đau nửa đầu, bệnh nhân có thể sử dụng các loại thuốc cắt cơn đau như : paracetamol ( có thể kết hợp cùng codein để tăng tác dụng giảm đau) trong trường hợp các cơn đau nhẹ, hoặc với các cơn đau nặng, bác sĩ có thể kê morphin – thuốc giảm đau trung ương, gây nghiện và nhiều tác dụng phụ gây độc cho người bệnh.

Tuy nhiên các loại thuốc này đều chỉ làm giảm triệu chứng đau mà không tác động vào nguyên nhân đau nửa đầu – sự rối loạn vận mạch do sự tăng giải phóng chất dẫn truyền thần kinh serotonin, gây co, giãn mạch máu não.

Để giảm đau và giảm tái phát cơn đau nửa đầu cần được điều trị theo đúng cơ chế gây bệnh.

Làm gì để đau nửa đầu không tái phát mà vẫn an toàn và hiệu quả

Hạn chế sử dụng các chất kích thích, tránh các thực phẩm có nguy cơ gây đau đầu như sôcôla, rượu vang, thịt nguội…, khói thuốc, mùi hương hoa nặng. Hạn chế căng thẳng, mất ngủ, duy trì một lối sống lành mạnh, vui vẻ. Bổ sung các vitamin nhóm B, vitamin D, magnesium, hay một số thảo dược như Feverfew Tanacetum parthenium cũng đã được chứng minh hiệu quả với việc phòng tránh cơn đau nửa đầu tái phát.

Xem thêm về sản phẩm hỗ trợ điều trị đau nửa đầu : Migrin